منطق فازی (Fuzzy Logic) یک سیستم استدلالی است که برخلاف منطق کلاسیک (که فقط درست یا غلط را می‌پذیرد)، امکان کار با مفاهیم نیمه‌درست و درجات مختلف حقیقت را فراهم می‌کند. این منطق برای مدل‌سازی عدم قطعیت و ابهام در سیستم‌های واقعی کاربرد گسترده‌ای دارد.

📌 مقایسه منطق فازی و منطق کلاسیک

✅ مثال:

• در منطق کلاسیک: "اگر سرعت > ۱۰۰ کیلومتر است، جریمه می‌شوی." (قطعی)

• در منطق فازی: "اگر سرعت نسبتاً بالا است، ممکن است جریمه شوی." (انعطاف‌پذیر)

🧩 اجزای اصلی منطق فازی

۱. متغیرهای زبانی (Linguistic Variables)

به جای اعداد دقیق، از کلمات مانند:

• دما: {سرد، معتدل، گرم}

• سرعت: {کم، متوسط، زیاد}

۲. توابع عضویت (Membership Functions)

تعیین می‌کند که یک مقدار چقدر به یک مجموعه فازی تعلق دارد.
📊 مثال:

• دمای ۲۵°C ممکن است ۰.۷ معتدل و ۰.۳ گرم باشد.

۳. قواعد فازی (Fuzzy Rules)

به صورت اگر-آنگاه (If-Then) تعریف می‌شوند.

Rule ۱: IF دما سرد است THEN بخاری را قوی روشن کن.  
Rule ۲: IF دما گرم است THEN کولر را روشن کن.  

۴. مرحله غیرفازی‌سازی (Defuzzification)

تبدیل خروجی فازی به یک مقدار قطعی (مثلاً سرعت دقیق موتور).

⚙️ مراحل طراحی یک سیستم فازی

1. فازی‌سازی (Fuzzification): تبدیل ورودی‌های دقیق به مقادیر فازی.

2. اعمال قواعد فازی: ارزیابی تمام قواعد موجود.

3. ترکیب نتایج: تجمیع خروجی‌های قواعد.

4. غیرفازی‌سازی: تبدیل نتیجه نهایی به یک خروجی قابل اجرا.

🎯 کاربردهای منطق فازی

۱. کنترل خودکار (Fuzzy Control Systems)

• تهویه مطبوع: تنظیم دما بر اساس احساس رطوبت و گرما.

• ماشین‌لباسشویی: تشخیص میزان کثیفی لباس‌ها.

۲. پزشکی

• تشخیص بیماری‌ها: ارزیابی علائم با درجه‌بندی (مثلاً "درد نسبتاً شدید است").

۳. هوش مصنوعی و رباتیک

• ربات‌های خودمختار: تصمیم‌گیری در محیط‌های نامشخص.

۴. سیستم‌های اقتصادی

• تحلیل بازار سهام: پیش‌بینی روندها با داده‌های نویزی.

📚 منابع یادگیری

• کتاب:

  • "Fuzzy Logic with Engineering Applications" – Timothy J. Ross

  • "نظریه و کاربردهای منطق فازی" (ترجمه فارسی)

• دوره‌ها:

  • Fuzzy Logic Tutorial - دانشگاه MIT

  • دوره عملی منطق فازی در پایتون - Udemy

💡 چرا منطق فازی مهم است؟

در دنیای واقعی، بسیاری از مسائل سیاه یا سفید نیستند! منطق فازی کمک می‌کند تا ابهام و عدم قطعیت را به شکلی شبیه‌به انسان مدل کنیم.